Nấm Lưỡi Bản Đồ: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Nấm lưỡi bản đồ là tình trạng lưỡi xuất hiện những mảng đỏ hồng giống như bản đồ. Bệnh không nguy hiểm nhưng lại gây khó khăn trong việc ăn uống. Đây là một loại bệnh lý lành tính. Không đe dọa đến sức khỏe của bạn, không gây ra biến chứng hoặc làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm khác.

Nấm lưỡi bản đồ là gì?

Nấm lưỡi bản đồ thực chất là một loại viêm lưỡi. Nó có hình dáng giống như hình bản đồ. Bệnh viêm lưỡi di chuyển lành tính và ban đỏ di chuyển là tên gọi khác của bệnh này.
Mặc dù trông khá nguy hiểm, nhưng bệnh này lại không gây ra biến chứng nguy hiểm nào. Bệnh cũng sẽ khỏi sau vài ngày phát bệnh. Tuy nhiên, những người mắc bệnh sẽ rất nhạy cảm với những đồ ăn có tính cay, nóng, mặn, chua.

Nếu tái phát nhiều lần bệnh sẽ trở thành bệnh viêm lưỡi bản đồ mãn tính. Thông thường, nấm lưỡi bản đồ sẽ xuất hiện ở cả trẻ nhỏ, người trưởng thành và cả người lớn tuổi.

Nguyên nhân gây nấm lưỡi bản đồ

Hiện tại, vẫn chưa có nghiên cứu nào cho biết nguyên nhân gây ra bệnh nấm lưỡi bản đồ ở người lớn. Chính vì thế chưa thể tìm ra cách phòng tránh nấm bản đồ ở lưỡi. Tuy nhiên, có một số giả thiết cho rằng nấm lưỡi bản đồ và bệnh vảy nến có liên quan đến nhau. Vì những người bị bệnh vảy nến thường bị nấm lưỡi bản đồ.

Nấm lưỡi ở người lớn

Nhiều chuyên gia cho biết tình trạng nấm lưỡi bản đồ ở người lớn có liên quan đến một số bệnh của cơ thể và ảnh hưởng từ những yếu tố như:

• Cung cấp không đầy đủ chất: Việc cung cấp không đủ chất dinh dưỡng cho các mô tế bào có thể gây viêm lưỡi di chuyển lành tính.
• Bệnh tích nước ngoài mô: Những người có sức đề kháng kém rất dễ mắc các bệnh viêm da và niêm mạc. Trong đó phổ biến nhất là bệnh nấm lưỡi bản đồ.
• Thiếu các vitamin nhóm B:
  Thiếu vitamin B1: Sẽ gây ra rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa, thần kinh và tim mạch.
  Thiếu vitamin B2: Gây ra những thay đổi, tổn thương ở niêm mạc, lưỡi, môi và miệng. Với đặc tính viêm như chảy máu, viêm lưỡi, nứt, rát lưỡi.
  Thiếu vitamin B6: Đây là nguyên nhân gây ra các tổn thương trên da như: các vết thương, vết nứt và trầy xước trên da không tự lành trong một thời gian dài.
  Thiếu vitamin B12: Sẽ gây ra rối loạn quá trình hình thành hồng cầu trong tủy xương. Lý do là vì kích thước của hồng cầu quá to, khiến chúng không thể đi vào mạch máu để cung cấp oxy.
• Mắc bệnh về đường tiêu hóa như: các dạng viêm gan, hội chứng kém hấp thu, bệnh dạ dày và tá tràng, bệnh viêm loét dạ dày.
• Có vấn đề về tuyến tụy: Bệnh tiểu đường, khối u tăng trưởng, viêm tụy dạng mãn tính, cấp tính và tái phát
• Bệnh nội tiết: Những vấn đề liên quan đến nội tiết như bệnh tuyến giáp, tuyến tụy và tuyến thượng thận có thể là nguyên nhân khiến gây ra bệnh nấm lưỡi bản đồ.
• Bệnh tự miễn: Trong một số trường hợp, do hệ miễn dịch có thể hoạt động quá mạnh và tự tấn công cơ thể. Vì thế nên đã gây ra các bệnh tự miễn như lupus an đỏ, viêm khớp, viêm lưỡi bản đồ,…
• Nhiễm các loại virus: SARS với các biến chứng, một số bệnh của khoang miệng, bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng
• Các nguyên nhân khác gây viêm lưỡi bản đồ: Yếu tố di truyền, phản ứng quá mạnh trong cơ thể trẻ với các vắc xin, sử dụng kháng sinh liều cao, nhiễm giun, tổn thương cơ học của bề mặt màng nhầy của lưỡi,…

Nấm lưỡi ở trẻ em

Đối với trẻ nhỏ, nhiều chuyên gia cho rằng nguyên nhân gây ra bệnh nấm lưỡi bản đồ ở trẻ em là do:

• Nấm Candida phát triển.
• Việc vệ sinh răng miệng cho trẻ chưa đúng cách khiến cho nấm có điều kiện tốt phát triển.
• Sức đề kháng yếu cũng là nguyên nhân khiến nấm dễ phát triển
• Sử dụng quá nhiều thuốc kháng sinh làm mất cân bằng vi sinh vật ở miệng.

Nấm bản đồ ở lưỡi cũng cũng có nguy cơ tiềm ẩn khác là di truyền. Bệnh có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác mà không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng điển hình của bệnh nấm lưỡi bản đồ

Nấm lưỡi bản đồ ảnh hưởng tới khoảng 1–3% dân số nước ta. Đối với bệnh viêm lưỡi bản đồ ở người lớn thì nữ giới có khả năng bị bệnh cao hơn so với nam giới. Đối với nấm lưỡi bản đồ ở trẻ sẽ phải trải qua những giai đoạn từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên bệnh này có thể tự khỏi và không để lại di chứng, biến chứng gì.

Triệu chứng nấm lưỡi bản đồ ở trẻ em

Đa phần, bố mẹ của trẻ đều không chú ý đến sự khởi phát hoặc diễn biến của bệnh vì nếu không để ý sẽ rất khó nhận ra bệnh. Chỉ khi đưa trẻ đến khám nha sĩ thì mới có thể phát hiện trẻ bị nấm lưỡi bản đồ.

Đối với những trẻ lớn có thể tự phát hiện các bệnh về lưỡi trong lúc vệ sinh răng miệng hàng ngày. Bạn có thể nhận biết viêm lưỡi bản đồ ở trẻ nhỏ thông qua những dấu hiệu sau:

• Xuất hiện mảng màu xám trắng ở lưỡi và những đốm màu đỏ hồng tương tự bệnh tưa miệng.
• Ở những vùng xảy ra hiện tượng bong tróc, xuất hiện nhú giống như nấm.
• Lưỡi trở nên nhạy cảm với mọi thứ như: Đau rát khi nói chuyện, khó khăn khi nhai nuốt thức ăn, cảm giác nóng rát, ngứa, tê ở vùng lưỡi.
• Kích thước lưỡi thay đổi do nhiều ổ viêm và bong vảy

Trẻ nhỏ thường rất quan tâm đến những biểu hiện lạ trên cơ thể. Do đó, nấm lưỡi bản đồ ở trẻ nhỏ có thể khiến trẻ căng thẳng và lo âu. Vì thế bạn nên quan tâm đến sức khỏe của trẻ hơn.

Triệu chứng nấm lưỡi bản đồ ở người lớn

Nấm lưỡi bản đồ ở người lớn giai đoạn đầu có thể không có biểu hiện bất thường nào. Tuy nhiên, khi tình trạng nhiễm trùng trở nên nặng, có thể bạn sẽ những triệu chứng sau:

• Lưỡi xuất hiện các mảng màu trắng hoặc vàng .
• Lưỡi trở nên nhạy cảm, đau rát, gây khó khăn khi ăn uống
• Cảm giác khô miệng
• Môi khô, nứt nẻ khóe miệng, khô miệng
• Miệng có mùi khó chịu

Hình ảnh nấm lưỡi bản đồ

Bệnh viêm lưỡi bản đồ có nguy hiểm không?

Đây là bệnh lành tính, không gây ra nguy hiểm và biến chứng. Tuy nhiên, một số trường hợp tình trạng viêm có thể dẫn đến nhiễm trùng, khiến lưỡi bị nứt, gây đau rát dẫn đến việc ngại ăn uống.

Có nhiều người thắc mắc là viêm lưỡi bản đồ có nguy hiểm không? Thì câu trả lời là không. Vì đây chỉ là một rối loạn lành tính, không liên quan đến vi-rút, vi khuẩn. Chính vì vậy các bạn không nên quá lo lắng khi thấy bệnh xuất hiện.

Tuy nhiên, các tổn thương trên lưỡi cũng có thể liên quan các bệnh khác trong cơ thể. Nếu lưỡi của bạn có dấu hiệu bị tổn thương nhưng trong vòng 10 ngày, tổn thương này không có dấu hiệu thuyên giảm thì bạn nên tìm đến những cơ sở uy tín để kiểm tra nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.

Bệnh viêm lưỡi bản đồ bao lâu thì khỏi?

Thời gian để khỏi viêm lưỡi bản đồ không có mốc thời gian cố định. Tùy theo tình trạng nấm lưỡi bản đồ, cơ địa mỗi người và cách chăm sóc, bệnh sẽ tự khỏi sau khoảng từ 7 – 10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách.

Tuy nhiên, nấm lưỡi bản đồ rất dễ tái phát nên các bạn cần chú ý vệ sinh răng miệng và có lối sống khoa học để tự phòng tránh bệnh này.

Cách điều trị nấm lưỡi bản đồ

Viêm lưỡi bản đồ là một bệnh lành tính, có thể tự khỏi mà không cần sử dụng bất kỳ phương pháp nào. Tuy nhiên, bệnh sẽ nhanh khỏi và hạn chế tái phát nhiều lần nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Bạn có thể tham khảo một số cách điều trị nấm lưỡi bản đồ đơn giản nhưng hiệu quả có thể làm tại nhà bằng những phương pháp sau:

Điều trị nấm lưỡi bản đồ bằng phương pháp dân gian

Tham khảo một vài mẹo để trị nấm lưỡi bản đồ sau đây:

• Rau ngót: Theo Y học cổ truyền, rau ngót có tác dụng như: tiêu độc, thông huyết, chữa ho, điều trị nấm miệng… Chính vì thế, các bạn nên giã nát lá rau ngót sau đó vắt lấy nước để lau nhẹ vùng nấm ở lưỡi. Mỗi ngày thực hiện đều đặn như vậy 2-3 lần. Chỉ sau khoảng 3 ngày, tình trạng nấm sẽ được cải thiện đáng kể.
• Lá trà xanh: Có nhiều công dụng như: chống lão hóa, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, ung thư, kháng khuẩn,… nên lá trà xanh cũng được cho là có tác dụng khá tốt trong việc điều trị nấm lưỡi.
• Cỏ nhọ nồi và mật ong: Cỏ nhọ nồi (cỏ mực) là loài cây dại có mặt khắp mọi miền đất nước ta. Đây là loại cây rất dễ trồng và dễ kiếm vì nó có sức sống rất mãnh liệt. Cỏ nhọ nồi có tác dụng như: cầm máu, hạ sốt, chữa tóc bạc sớm, đau dạ dày, nấm miệng…để điều trị nấm lưỡi bản đồ, bạn chỉ cần giã lấy nước của cỏ nhọ nồi rồi trộn lẫn với mật ong với tỉ lệ 10ml nước và 1ml mật ong. Sau đó dùng bông hoặc vải mềm sạch bôi hỗn hợp trên vào lưỡi và vòm miệng. Nên áp dụng 2-3 lần/ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Lá mít và mật ong: Lá mít được ứng dụng rất nhiều trong chữa trị các bệnh như: mụn nhọt, tăng huyết áp, viêm, tắc sữa sau sinh, nấm miệng… Để dùng lá mít trị nấm lưỡi, bạn chỉ cần phơi lá mít vàng cho thật khô rồi đốt cháy thành tro. Sau đó, trộn tro lá mít với một lượng mật ong vừa đủ để tạo thành hỗn hợp dịch sệt. Bôi hỗn hợp trên vào phần nấm lưỡi từ 2-3 lần/ngày để làm thuyên giảm tình trạng đau rát ở lưỡi.

Xem thêm: Tưa miệng khi mang thai thì phải làm như thế nào? Hướng dẫn khắc phục an toàn

Điều trị nấm lưỡi bản đồ bằng phương pháp Đông y

Trong sách cổ có rất nhiều bài thuốc dùng thảo dược để điều trị bệnh nấm lưỡi bản đồ. Các chuyên gia cũng đánh giá cao việc điều trị bệnh bằng thảo dược đông y. Lý do là vì:

• Những bài thuốc cổ đã có thời gian điều trị và kiểm chứng rất lâu dài ở các đời trước.
• Hoàn toàn không gây tác dụng phụ, phù hợp với tất cả mọi người.
• Hiệu quả cũng tương đương với các loại thuốc tây y, có khi còn đạt hiệu quả tốt hơn.
• Giá thành hợp lý và đặc biết rất lành tính với cơ thể con người

Tuy nhiên, phương pháp sử dụng thuốc Đông y sẽ bị nặng về thời gian chế biến và đun sắc thuốc. Cùng với đó, việc tìm kiếm đúng loại thảo dược và đảm bảo vệ sinh cũng là điều rất nan giải.

Điều trị nấm lưỡi bản đồ bằng phương pháp Tây y

Để điều trị bệnh viêm lưỡi bản đồ có rất nhiều cách. Tuy nhiên, phải tùy thuộc vào từng trường hợp để trị bệnh. Nếu nấm lưỡi bản đồ là do căn bệnh khác gây ra thì cần phải xử lý triệt để, tránh để lâu gây nguy hiểm cho người bệnh.

Nếu bạn có tình trạng đau rát, cản trở sinh hoạt hằng ngày của người bệnh thì bạn có thể thực hiện các cách sau để làm giảm các triệu chứng khó chịu do bệnh gây nên:

• Dùng thuốc giảm đau: Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc giảm đau nếu có tình trạng đau rát xuất hiện nhiều lần.
  Đối với trẻ nhỏ bạn nên sử dụng thuốc Paracetamol. Đây là thuốc có ít tác dụng phụ nhất và giảm đau an toàn cho trẻ.
• Dùng thuốc kháng sinh: Trong trường hợp nặng, những vết nứt trên lưỡi sâu thì có thể có hiện tượng nhiễm khuẩn. Các bạn nên dùng một số loại kháng sinh như: Nystatin, Penicillin, Cephalexin… để bệnh nấm lưỡi bản đồ nhanh khỏi, hạn chế tối đa viêm nhiễm nặng.
  Đối với trẻ nhỏ, bạn không nên lạm dụng thuốc kháng sinh vì có thể gây ra tác dụng phụ. Các bạn cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ.
• Nếu như bạn bị bội nhiễm vi khuẩn thường thì cần dùng kháng sinh phổ rộng đường uống như cephalosporine thế hệ 2, 3, dùng 7-10 ngày. Còn nếu có bội nhiễm nấm thì dùng kháng nấm đường uống bằng itraconazole 100mg. Uống ngày 2 viên chia 2 lần, uống trong vòng 2 tuần. Kết hợp với bôi kháng nấm tại chỗ bằng daktarin gel, ngày từ 3 – 4 lần.
• Nếu tình trạng đau rát nặng có thể bôi xen kẽ chế phẩm kamistad gel. Bôi từ 2 – 3 lần/ngày để làm giảm đau và kháng viêm. Bên cạnh đó, thuốc bôi Corticosteroids cũng rất có ích khi bị viêm và đau rát. Hoặc có thể sử dụng chế phẩm triamcinolone dạng gel hoặc dạng dán nha khoa. Nên dùng nhiều lần trong ngày. Bạn cũng nên sử dụng thêm nước súc miệng với dung dịch có chứa các tác nhân khử trùng và gây tê.

Phòng ngừa nấm lưỡi bản đồ

Có nhiều trường hợp viêm lưỡi bản đồ có thể tự khỏi mà không cần sự can thiệp y tế. Vì nó là bệnh lành tính, có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc. Đôi khi tình trạng nấm trên lưỡi cũng là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh nguy hiểm tiềm ẩn, do đó, bạn nên đi khám nếu như phát hiện triệu chứng bất thường. Ngoài ra, bạn cũng có thể phòng ngừa bệnh nấm lưỡi bằng những cách sau:

• Vệ sinh thường xuyên lưỡi bằng gạc răng miệng.
• Hạn chế sử dụng thực phẩm quá chua/ cay/nóng/lạnh.
• Bổ sung vitamin C, vitamin B và kẽm.
• Uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ .
• Sử dụng nước súc miệng để loại bỏ vi khuẩn gây nấm và có hơi thở thơm mát.

Nấm lưỡi bản đồ tuy chỉ là một bệnh viêm nhiễm bình thường nhưng tuyệt đối không nên chủ quan trong phòng ngừa và điều trị. Các bạn nên chú ý vệ sinh lưỡi và chăm sóc răng miệng đúng cách để bệnh nhanh khỏi và tránh tái phát nhiều lần.

Dành cho bạn:

• Nấm miệng ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục an toàn cho bé
• Nguyên nhân, dấu hiệu và cách nhận biết tưa lưỡi ở trẻ